Nie tylko Pan Tadeusz. Dwór w literaturze polskiej – przemiany motywu

Dwór szlachecki, którego tradycje sięgają epoki renesansu, nierzadko pojawiał się na kartach literatury polskiej, jednakże – można postawić taką tezę – to wiek XIX przyniósł mu szczególną, by, tak rzec, popularność, gdy przekształcił malowniczy motyw literacki, wyrastający z tak ważnej dla narodowej tożsamości kultury ziemiańskiej, w niezwykle złożony tekst kultury. Co to znaczy? By bliżej przyjrzeć się temu zagadnieniu, warto najpierw, choć w przybliżeniu zdefiniować, co kryje się pod pojęciem tekstu kultury. Rzeczowym jego omówieniem jest artykuł Małgorzaty Rygielskiej1 – autorka przypomina w nim, by, jeśli traktuje się konkretne dzieło sztuki (albo jakikolwiek przedmiot, czy np. gatunek literacki) jako tekst kultury, nie skupiać się jedynie na pierwszym członie pojęcia, ponieważ drugi również jest niezwykle ważny, gdyż dookreśla w znacznej mierze sensy przypisywane pierwszemu. Kulturowe nachylenie badań literaturoznawczych wydaje się wysoce efektywnym zbiorem narzędzi interpretacyjnych, wzmacniających dotychczasowe metody, ale też proponującym nowe2, jak chociażby interesujące sposoby pisania o przestrzeni i miejscach (Elżbieta Rybicka). Dwór szlachecki z pewnością jest jednym z takich miejsc, w które wplecione są liczne znaczenia, tłumaczące zarówno jego literackie, jak i historyczno-społeczno-polityczne tło.
Soplicowo z epopei Adama Mickiewicza to niemalże wzorcowy przykład swoistej sakralizacji dworu, widzianego prawie jako centrum wszechświata. Arkadyjskość zostaje zakłócona jedynie na krótką chwilę – zajazd i pojawienie się w Soplicowie Rosjan. Niemniej są to tylko chwilowe zawirowania. W Panu Tadeuszu we dworze przechowuje się patriotyczne pamiątki, pieczołowicie pielęgnuje niemalże odwieczne zasady. Rytm życia wyznaczany jest tam przez naturę i wyjątkową dbałość o wszelkie zasady ziemiańskiego dobrego wychowania. Etykieta rządzi życiem mieszkańców, a scenariusze rozmaitych rozrywek czy zatrudnień – polowanie, uczty – zapewniają poczucie ciągłości.
Eliza Orzeszkowa w Nad Niemnem należący do Benedykta Korczyńskiego dwór ukazała jako przestrzeń, która w wyniku ustaw uwłaszczeniowych z coraz większym trudem zapewniała swoim mieszkańcom utrzymanie. Benedykt niezwykle przywiązany do Korczyna za wszelką cenę stara się go utrzymać, co nie jest łatwe. Dodatkowo, wywiązuje się konflikt pomiędzy dworem a chłopami, mieszkańcami Bohatyrowicz, uzmysławiający nie tylko to, jak trudno zmienić mieszkańcom dworu przekonanie o swojej wyższości. Zmiany są jednak konieczne – będzie je wprowadzał syn Benedykta, Witold, a Justyna Orzelska (panna z dworu przecież) wychodzi za mąż za Jana Bohatyrowicza (chłopa) i przyczynia się do zasypywania przepaści pomiędzy Korczynem a wsią. Dwór jest więc w ujęciu Orzeszkowej przestrzenią, która może indukować nieuchronne zmiany.
Do Nawłoci Cezary Baryka trafia po dramatycznych przeżyciach w Baku. Stefan Żeromski odmalował w Przedwiośniu dworek jako przestrzeń sielankową, nieco skostniałą, gdzie hołduje się konwenansom, co jest może nieco anachroniczne, ale przecież zapewnia ład, nikt nie musi się też zastanawiać się nad tym, jak należy postępować, ponieważ wszystko z góry już wiadomo. Pod tym spokojem, buzują emocje, widać sygnały zbliżającej się katastrofy. Cezary przygląda się dworkowemu życiu, angażuje się w romanse z Karoliną, Wandą i Laurą, by ostatecznie wyjechać z Nawłoci, która okazała się być jedynie przystankiem, uroczym, lecz naznaczonym stygmatem grozy. Przystankiem, będącym reliktem przeszłości.
Pewne podobieństwo do Nawłoci wykazuje ziemiański dworek Hurleckich z Ferdydurke Witolda Gombrowicza. Józio szuka w nim autentyczności, wolności od formy, chce zwalczyć stereotypy, uwolnić siebie, a także innych od mechanicznego powtarzania wyuczonych gestów. Miętus, który trafił tam razem z Józiem, próbuje zbratać się parobkiem, by w ten sposób przełamać konwenanse. Ponosi jednak sromotną klęskę, a jednocześnie aktywuje kolejne stereotypy, co też staje się udziałem Józia – formę kochanka przyjmuje za swoją, gdy ucieka z Zosią. Dwór okazuje się więc miejscem nieustającej repetycji wzorców, od których nie można się uwolnić.
Wyliczone powyżej tekstowe realizacje motywu dworu (jest ich przecież więcej, np. w Rodzinie Połanieckich Henryka Sienkiewicza, w Nocach i dniach Marii Dąbrowskiej, Sławie i chwale Jarosława Iwaszkiewicza) nie wyczerpują jego spektrum w literaturze polskiej. Z pewnością można, a wręcz należy traktować je jako pars pro toto obrazu kraju w danym momencie historycznym, czy w nieco węższym aspekcie, jako synekdochę ziemiaństwa, jego postrzegania przez przedstawicieli innych warstw. Bywa soczewką skupiającą efekty funkcjonowania amalgamatu tradycji, konwenansów, reguł dobrego wychowania, powinności wobec własnej warstwy społecznej, narodu, kraju. Dwór może być traktowany jako przestrzeń niemalże arkadyjska jak w Panu Tadeuszu, może ilustrować postępujące rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa (dwór w Korczynie vs majątek, którym zarządza Maria Kirłowa), co jeszcze jaskrawiej widać w Nawłoci z Przedwiośnia, skontrastowanej z ubogą przestrzenią Chłodka, czy wreszcie być miejscem pielęgnowania anachronizmów, kryjących w sobie także przemocowy potencjał jak dworek Hurleckich z Ferdydurke. Pochwała oraz krytyka, apoteoza oraz swoista degradacja są tylko i aż skrajnościami, pomiędzy którymi mieszczą się obrazy dworu. Jego tożsamościowy aspekt – mam na myśli tożsamość grupową – jest niezwykle istotny, ponieważ umożliwia dostrzeżenie mechanizmów rządzących jej wewnętrzną dynamiką, która przekłada się zarówno na refleksje dotyczące przemian historycznych, jak i obyczajowo-społecznych i zamienia dwór w wyjątkowo złożony tekst kultury.

 

1 Zob. http://www.zew.uni.wroc.pl/files/zew22_rygielska.pdf. [data dostępu: 20. 02. 2018]
2 Por. Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M. P. Markowski, Kraków 2006; Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. R. Nycz, T. Walas, Kraków 2012.

Zobacz więcej naszych artykułów

Jedną z ważnych umiejętności, którymi powinien wykazać się uczeń piszący maturę jest łączenie ze sobą tekstów najnowszych, jak i tych na stałe już zadomowionych w szkolnej praktyce. W praktyce przekłada się to np. na tworzenie list motywów, pozwalających na zestawianie różniących się od siebie lektur na podstawie przewijającego się w nich wspólnego tematu.

Czytaj dalej

Motyw młodości w literaturze – przykłady, możliwe ujęcia, znaczenia

W powszechnej opinii stylistyka kojarzy się z nauką środków stylistycznych. Wiedza z tego zakresu jest, rzecz jasna, bardzo ważna. Nie można jednak zapominać, że nie chodzi tutaj o samo wskazywanie...

Czytaj dalej

Jak ugryźć stylistykę, albo o pożytkach z jazdy autobusem

Ta strona wykorzystuje pliki cookies w celu zapewnienia wygody przy korzystaniu z pełnej funkcjonalności. Więcej informacji
Bądź na bieżąco z ofertą!
Zgarnij rabat 10% na wszystkie produkty WSiP, na sklep.wsip.pl. Jeśli chcesz, możemy Ci też przesyłać materiały pomagające w nauce zdalnej w domu.
Zaznacz zgody poniżej i ciesz się mocą atrakcji!
Jestem zainteresowany:
Rabatem na produkty
Otrzymywaniem darmowych, próbnych wersji materiałów
Zgadzam się na otrzymywanie informacji w formie:
Wiadomości e-mail
Powiadomień SMS
Telefonicznej
+48
Akceptuję informacje dotyczące przetwarzania danych osobowych
Informacje dotyczące przetwarzania danych osobowych
Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej jako: „RODO”). Mniej >>
Administratorem danych osobowych dla platform WSiP innych niż: Uczę.pl, Klasówki.pl, Diagnoza z plusem oraz WSIPnet.pl w zakresie dotyczącym edukacji dla szkół podstawowych, są Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A. (poniżej informacja dla: „Produkty i usługi oferowane przez WSiP”)

Możesz się z nami skontaktować w następujący sposób:
• listownie na adres: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A., Al. Jerozolimskie 96, 00-807 Warszawa,
• poprzez formularz kontaktowy na stronie www.wsip.pl,
• przesyłając wiadomość na adres e-mail: wsip@wsip.com.pl,
• dzwoniąc do nas na numer telefonu: Infolinia: 801 220 555.

Administratorem danych osobowych dla platform: Uczę.pl, Klasówki.pl, Diagnoza z plusem oraz platformy WSIPnet.pl w zakresie dotyczącym edukacji dla szkół podstawowych, jest szkoła (organ prowadzący szkołę), w której osoba, której dane dotyczą, jest dyrektorem, nauczycielem, uczniem. W przypadku przetwarzania danych osobowych rodziców/opiekunów prawnych ucznia szkoły, administratorem danych osobowych jest szkoła (organ prowadzący szkołę), do której uczeń uczęszcza. Poniżej informacja dla: „Produkty służące do wykonywania przez szkoły zadań edukacyjnych”.

I. Produkty i usługi oferowane przez WSiP

Inspektor Ochrony Danych
Na podstawie art. 37 ust. 1 RODO administrator danych wyznaczył p. Macieja Byczkowskiego na Inspektora ochrony danych. Osoby, których dane dotyczą mogą kontaktować się z inspektorem ochrony danych we wszystkich sprawach związanych z przetwarzaniem ich danych osobowych oraz z wykonywaniem praw przysługujących im na mocy RODO.
Jeżeli będziesz mieć jakiekolwiek wątpliwości w związku z przetwarzaniem przez nas Twoich danych osobowych, możesz skontaktować się z Inspektorem
• listownie na adres: Al. Jerozolimskie 96, 00-807 Warszawa
• przesyłając wiadomość na adres e-mail: iod@wsip.pl

Inspektor ochrony danych zapewnia pełną poufność komunikacji z osobami, których dane dotyczą. Zgodnie z art. 38 ust. 5 RODO inspektor ochrony danych jest zobowiązany do zachowania tajemnicy lub poufności co do wykonywania swoich zadań – zgodnie z prawem Unii lub prawem państwa członkowskiego.

Cel i podstawa prawna przetwarzania danych osobowych
Twoje dane osobowe będą przetwarzane w celach:
• zawarcia i wykonania umowy (np. w związku z realizacją zamówienia lub realizacji usługi świadczonej drogą elektroniczną poprzez korzystanie z serwisów www i akceptację regulaminów). Podstawą prawną przetwarzania danych jest niezbędność przetwarzania danych do zawarcia i wykonywania umowy (tj. art. 6 ust. 1 lit. b) RODO),
• marketingu bezpośredniego produktów i usług własnych administratora, w tym w celach analitycznych i profilowania, w sposób inny niż z wykorzystaniem telekomunikacyjnego urządzenia końcowego lub poczty elektronicznej. Podstawą prawną przetwarzania danych jest niezbędność przetwarzania do realizacji prawnie uzasadnionego interesu administratora, jakim jest możliwość prowadzenia marketingu bezpośredniego swoich usług (tj. art. 6 ust. 1 lit. f) RODO),
• marketingowych, w tym celach analitycznych i profilowania produktów i usług podmiotów z Grupy Wydawniczej WSiP oraz podmiotów współpracujących ze WSiP, działających na rynku edukacyjnym i wydawniczym. Podstawą prawną przetwarzania danych jest dobrowolna zgoda, pod warunkiem, że ta zgoda została nam udzielona (tj. art. 6 ust. 1 lit. a) RODO), w razie nieudzielenia zgody dane osobowe nie są przetwarzane w tym celu,
• realizacji Newslettera, w przypadku, gdy zostawiłaś/eś nam do tego celu adres e-mail na formularzu do Newslettera. Podstawą prawną przetwarzania danych jest dobrowolna zgoda, wyrażona poprzez pozostawienie adresu e-mail do tego celu, (tj. art. 6 ust. 1 lit. a) RODO),
• jednorazowego kontaktu telefonicznego lub mailowego przedstawiciela WSiP w związku z zadanym pytaniem lub zgłoszeniem, w zależności od wykonanej przez osobę aktywności. Podstawą prawną przetwarzania danych jest prawnie uzasadniony interes administratora danych (tj. art. 6 ust. 1 lit. f) RODO), jakim jest rzetelna obsługa osób odwiedzających strony serwisu oraz pomoc w uzyskaniu niezbędnych informacji. W przypadku, gdy kontakt związany będzie z przedstawieniem oferty lub inną formą marketingu bezpośredniego (niezamówioną informacją handlową), podstawą prawną przetwarzania danych jest zgoda osoby, której dane dotyczą (tj. art. 6 lit. a) RODO).
• udostępnienia danych innym podmiotom współpracującym ze WSiP, w celach marketingowych. Podstawą prawną przetwarzania danych jest dobrowolna zgoda (tj. art. 6 ust. 1 lit. a) RODO), pod warunkiem, że ta zgoda została nam udzielona, w razie nieudzielenia zgody dane osobowe nie są przetwarzane w tym celu,
• ewentualnie w celu dochodzenia roszczeń związanych z zawartą umową (w tym również usługą świadczoną drogą elektroniczną w ramach serwisów www), co jest prawnie uzasadnionym interesem administratora danych (tj. art. 6 ust. 1 lit. f) RODO),
• rozpatrywania zgłoszonych reklamacji. Podstawą prawną przetwarzania danych jest obowiązek wynikający z przepisu prawa (tj. art. 6 ust. 1 lit. c) RODO) oraz niezbędność wykonania zawartej z Tobą umowy (tj. art. 6 ust. 1 lit. b) RODO).

Informacje dotyczące profilowania
Na podstawie Twoich danych osobowych możemy dokonywać profilowania, czyli automatycznej oceny niektórych cech osobowych dotyczących Ciebie.
Celem profilowania jest lepsze dobranie dla Ciebie materiałów informacyjnych oraz ofert dotyczących naszych produktów, usług i wydarzeń. Dzięki profilowaniu będziesz otrzymywać mniej informacji dotyczących naszych ofert, ale lepiej dopasowanych do Twoich preferencji. W każdym momencie możesz wyrazić sprzeciw wobec profilowania.
W celu profilowania wykorzystujemy zazwyczaj informacje takie, jak wiek, płeć, region miejsca zamieszkania oraz wielkość miejscowości, zainteresowania, zawód, stanowisko, typ urządzenia (model w przypadku urządzeń mobilnych), dostawca Internetu, rozdzielczość ekranu, wersja systemu operacyjnego oraz przeglądarki, ustawienia preferencji języka, jak również informacje związane z realizowanymi przez Ciebie aktywnościami na naszych stronach www oraz zamówionymi produktami i usługami.

Odbiorcy danych
Dostęp do danych osobowych mogą mieć następujący odbiorcy danych:
• upoważnieni pracownicy administratora danych,
• usługodawcy, którym w drodze umowy powierzono przetwarzanie danych osobowych na potrzeby realizacji usług świadczonych dla administratora danych, w szczególności podmioty takie, jak Call Center, dostawcy usług IT, firmy księgowe, firmy windykacyjne, agencje reklamowe, firmy realizujące usługi mailingowe, usługi logistyczne i kurierskie, kancelarie prawne i audytorzy zewnętrzni, oraz ich upoważnieni pracownicy – w zakresie niezbędnym do prawidłowego wykonania zleconych usług,
• podmioty współpracujące z administratorem danych, którym dane osobowe są udostępniane na podstawie dobrowolnej zgody osoby, której te dane dotyczą i w celach w niej wskazanych.

Przekazywanie danych do państw trzecich (tj. poza Europejski Obszar Gospodarczy)
W związku z korzystaniem z systemu informatycznego zewnętrznych dostawców, może wystąpić konieczność przekazania danych osobowych do odbiorców w państwach trzecich, jednak zapewniamy, aby dane były odpowiednio zabezpieczone. W związku z powyższym współpracujemy wyłącznie z podmiotami, które posiadają aktualny certyfikat Privacy Shield (na terenie Stanów Zjednoczonych) lub podpisali z nami umowę opartą na Standardowych Klauzula Umownych zatwierdzonych przez Komisję Europejską. Oba rozwiązania gwarantują bezpieczeństwo przetwarzanych danych na poziomie obowiązującym w Unii Europejskiej.

Okres przechowywania danych
• Twoje dane osobowe będą przechowywane do momentu przedawnienia roszczeń z tytułu umowy/zamówienia lub do momentu wygaśnięcia obowiązku przechowywania danych wynikającego z przepisów prawa, w szczególności obowiązku przechowywania dokumentów księgowych dotyczących umowy/zamówienia, zgodnie z ustawą o rachunkowości.
• W przypadku pozostawienia danych w formularzu kontaktowym, dane będą przechowywane do czasu zrealizowania zgłoszenia, a w niektórych sytuacjach do czasu przedawnienia roszczeń.
• Przestaniemy wcześniej przetwarzać Twoje dane wykorzystywane do celów marketingu bezpośredniego, w tym profilowania i celów analitycznych, jeżeli zgłosisz nam sprzeciw wobec przetwarzania danych w tych celach lub wycofasz nam udzieloną w tym zakresie zgodę.
• Jeżeli wyraził(a)eś nam zgodę na udostępnienie danych osobowych do innych podmiotów z Grupy Wydawniczej WSiP lub podmiotów wymienionych w zgodzie, w celu ich dalszego przetwarzania przez te podmioty w ramach działań marketingowych, dane będą udostępniane do momentu wycofania udzielonej nam zgody na udostępnienie danych.

Zasady gromadzenia danych
Podanie danych osobowych jest dobrowolne, jednak w przypadku zamówienia usług lub towarów, jak również rejestracji w serwisie internetowym, formularzach kontaktowych, podanie danych jest niezbędne do realizacji umowy/zamówienia/zgłoszenia. Podanie danych osobowych do celów marketingowych jest dobrowolne.

Prawa związane z przetwarzaniem Twoich danych osobowych
W związku z przetwarzaniem Twoich danych osobowych, przepisy o ochronie danych gwarantują Ci szereg praw:
• prawo dostępu do swoich danych oraz uzyskania ich kopii;
• żądania sprostowania oraz uzupełnienia Twoich danych osobowych;
• w zakresie, w jakim podstawą przetwarzania Twoich danych osobowych jest przesłanka prawnie uzasadnionego interesu administratora, przysługuje Ci prawo wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych z przyczyn związanych z Twoją szczególną sytuacją;
• prawo sprzeciwu wobec przetwarzania na potrzeby marketingu bezpośredniego, w tym profilowania;
• prawo wycofania zgody w dowolnym momencie, w zakresie, w jakim podstawą przetwarzania danych osobowych była dobrowolna zgoda. Wycofanie zgody nie ma jednak wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, które realizowaliśmy na podstawie zgody, zanim została wycofana;
• żądania ograniczenia przetwarzania Twoich danych osobowych, jeżeli:
- kwestionujesz ich prawidłowość (na okres pozwalający sprawdzić prawidłowość danych);
- przetwarzanie danych osobowych jest niezgodne z prawem (a sprzeciwiasz się ich usunięciu żądając w zamian ograniczenia ich wykorzystania);
- nie są już potrzebne do celów przetwarzania, ale są one Tobie potrzebne do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń;
- wniosłeś sprzeciw wobec przetwarzania Twoich danych (do czasu stwierdzenia, czy prawnie uzasadnione podstawy po stronie administratora są nadrzędne wobec podstaw sprzeciwu);
• żądania dostarczenia Twoich danych w formacie ustrukturyzowanym, powszechnie używanym i nadającym się do odczytu maszynowego oraz do przesyłania ich innemu administratorowi, o ile jest to technicznie możliwe;
• żądania usunięcia Twoich danych osobowych, jeżeli:
- dane te nie są już niezbędne do celów, w których były przetwarzane;
- zgoda została cofnięta (w przypadku danych przetwarzanych na podstawie zgody);
- wniosłeś sprzeciw wobec przetwarzania Twoich danych (w przypadku danych przetwarzanych na podstawie prawnie uzasadnionego interesu administratora);
- dane osobowe były przetwarzane niezgodnie z prawem.

W celu skorzystania z powyższych praw prosimy o kontakt z Administratorem danych.

Ponadto osoba, ma prawo wnieść skargę na przetwarzanie jej danych osobowych do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (adres: ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa).

II. Produkty służące do wykonywania przez szkoły zadań edukacyjnych

W zakresie platform WSIPnet.pl, Uczę.pl, Klasówki.pl oraz Diagnoza z plusem administratorem danych osobowych jest szkoła (organ prowadzący szkołę), w której osoba, której dane dotyczą, jest dyrektorem, nauczycielem, uczniem. W przypadku przetwarzania danych osobowych rodziców/opiekunów prawnych ucznia szkoły, administratorem danych osobowych jest szkoła (organ prowadzący szkołę), do której uczeń uczęszcza.

Z administratorem danych osobowych można kontaktować się na adres właściwej szkoły.

Dane osobowe są przetwarzane w celu umożliwienia korzystania z platformy WSIPnet.pl, Uczę.pl, Klasówki.pl. lub Diagnoza z plusem. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. c) Rozporządzenia (UE) 2016/679, ponieważ przetwarzanie jest niezbędne do wykonania przez szkołę obowiązków wynikających z przepisów prawa.

Odbiorcami danych osobowych są usługodawcy, którym w drodze umowy powierzono przetwarzanie danych osobowych w związku z prowadzeniem platformy WSIPnet.pl, Uczę.pl, Klasówki.pl lub Diagnoza z plusem.

Dane osobowe będą przetwarzane przez okres, w którym osoba, której dane dotyczą, korzysta z platformy WSIPnet.pl, Uczę.pl, Klasówki.pl lub Diagnoza z plusem. W przypadku przetwarzania danych osobowych rodziców/opiekunów prawnych ucznia szkoły, dane osobowe tych osób będą przetwarzane przez okres, w którym uczeń korzysta z platformy WSIPnet.pl, Uczę.pl, Klasówki.pl lub Diagnoza z plusem.

Podanie danych osobowych przez osobę, której dane dotyczą, jest dobrowolne, jednakże podanie danych jest konieczne dla korzystania z platformy WSIPnet.pl, Uczę.pl, Klasówki.pl lub Diagnoza z plusem.

Osoba, której dane dotyczą, ma prawo:
• dostępu do swoich danych oraz uzyskania ich kopii;
• żądania sprostowania oraz uzupełnienia jej danych osobowych;
• żądania ograniczenia przetwarzania jej danych osobowych, jeżeli:
- kwestionuje ich prawidłowość (na okres pozwalający sprawdzić prawidłowość danych);
- przetwarzanie danych osobowych jest niezgodne z prawem (a osoba, której dane są przetwarzane sprzeciwia się ich usunięciu żądając w zamian ograniczenia ich wykorzystania);
- nie są już potrzebne do celów przetwarzania, ale są one potrzebne osobie, której dane dotyczą, do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń;
• żądania dostarczenia danych jej dotyczących w formacie ustrukturyzowanym, powszechnie używanym i nadającym się do odczytu maszynowego oraz do przesyłania ich innemu administratorowi, o ile jest to technicznie możliwe;
• żądania usunięcia jej danych osobowych, jeżeli:
- dane te nie są już niezbędne do celów, w których były przetwarzane;
- dane osobowe były przetwarzane niezgodnie z prawem.

Realizacja powyższych uprawnień następuje w sposób wskazany na platformach WSIPnet.pl, Uczę.pl, Klasówki.pl oraz Diagnoza z plusem.

Osobie, której danej dotyczą, przysługuje prawo wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

W przypadku uznania, że administratorem lub współadministratorem danych osobowych są Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A., wszystkie powyższe informacje odnosić się będą również odpowiednio do tego podmiotu.

Aktualizacja 29 listopada 2019 roku